Według badań przeprowadzonych przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych oraz Krajowy Rejestr Dłużników w 2014 roku prawie co trzecia firma miała problemy z opóźnieniami w płatnościach za własne wierzytelności. Wydłużone terminy płatności są jednym z wielu czynników negatywnie wpływających na płynność finansową małych i średnich przedsiębiorstw. Zatory w płatnościach w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do problemów z regulowaniem własnych rachunków i zobowiązań, dlatego warto przedsięwziąć kroki, które pozwolą na ustabilizowanie płynności finansowej w firmie. Jednym z takich rozwiązań jest m.in. faktoring.
Na czym polega faktoring?
Faktoring polega na sprzedaży własnych wierzytelności faktorowi, czyli podmiotowi gospodarczemu specjalizującemu się w obsłudze należności (najczęściej jest to bank lub instytucja faktoringowa). Faktor po wykupieniu wierzytelności zobowiązuje się do wypłaty środków finansowych faktorantowi (przedsiębiorstwu, które wierzytelności sprzedało). Innymi słowy, przedsiębiorstwo po przesłaniu faktur instytucji faktoringowej natychmiast otrzymuje za nią pieniądze (zazwyczaj jest to 80-90% wartości faktury). Główną korzyścią takiego rozwiązania jest fakt, że faktorant nie musi czekać na otrzymanie pieniędzy za fakturę od kontrahenta. W przypadku wydłużonych terminów płatności (tzw. kredytów kupieckich) długi czas oczekiwania na należności może skutkować niedoborami gotówki oraz utratą płynności finansowej. Dzięki usłudze faktoringu takie ryzyko jest eliminowane – przedsiębiorstwo otrzymuje wówczas pieniądze zazwyczaj jeszcze tego samego dnia.
W przeciwieństwie do kredytu obrotowego, korzystanie z usługi faktoringu nie wymaga posiadania przez przedsiębiorcę zdolności kredytowej. Istotne jest jednak posiadanie zaświadczenia o niezaleganiu z opłacaniem składek za ZUS i US. Ponadto przedsiębiorca nie może mieć negatywnej historii kredytowej w Biurze Informacji Kredytowej oraz nie może posiadać zadłużenia odnotowanego w Biurze Informacji Gospodarczej. Istotną barierą w korzystaniu z usług faktoringowych – szczególnie w kontekście mikroprzedsiębiorstw – są dość wysokie przychody roczne wymagane przez niektóre banki i instytucje faktoringowe (nawet kilka mln złotych rocznie). Ponadto usługa faktoringu obarczona jest bardzo licznymi prowizjami i opłatami, nierzadko sięgającymi kilkanaście procent wartości faktury, choć wszystko zależy od limitu faktoringowego oraz opłat od wartości faktory.
Warto pamiętać również o tym, że z usługi faktoringowej nie będzie mógł skorzystać przedsiębiorca w celu ściągnięcia należności od nierzetelnych kontrahentów. Oczywiście istnieje forma faktoringu pełnego, właściwego bez regresu polegająca na przeniesieniu pełnej odpowiedzialności na faktora w przypadku nieterminowej spłaty wierzytelności przez kontrahentów (w takim przypadkach faktor ponosi właściwe dla siebie skalkulowane ryzyko). W praktyce jednak idea faktoringu polega przede wszystkim na zapewnieniu ciągłości i płynności finansowej przedsiębiorstwom, które z powodu profilu lub charakteru własnej działalności narażone są na duże opóźnienia w spłacie wierzytelności przez kontrahentów.
Rodzaje faktoringu
Ze względu na zakres odpowiedzialności faktora (banku lub instytucji faktoringowej) wyróżnia się dwa rodzaje usług faktoringowych. Pierwszy z nich to wspomniany wcześniej faktoring pełny bez regresu, który polega na całkowitym przeniesieniu odpowiedzialności spłaty należności przez kontrahenta na faktora. W takim przypadku faktorant, czyli przedsiębiorstwo korzystające z usług faktoringu nie musi się obawiać ewentualnych opóźnień w spłacie wierzytelności. W przypadku niespłacenia wierzytelności to faktor ponosi ryzyko. Drugim rodzaje usługi faktoringowej jest faktoring niepełny, niewłaściwy z regresem. W tym przypadku faktorant ponosi pełną odpowiedzialność za niewypłacalność dłużnika i faktor może zażądać zwrotu (regresu) pieniędzy za opłacone faktury,
Ponadto wyróżnia się jeszcze faktoring otwarty, półotwarty i cichy. W faktoringu cichym kontrahent nie jest poinformowany o uruchomieniu usługi faktoringowej, co z jednej strony zapewnia bezpieczeństwo i dyskrecję faktorantowi, z drugiej zaś nie wpływa w sposób negatywny na relacje między biznesowe między tymi przedsiębiorstwami.
Kto może skorzystać z faktoringu?
Usługa faktoringu jest przeznaczone zarówno dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (w tym spółek cywilnych), jak również dla spółek prawa handlowego. W praktyce jednak z faktoringu w zdecydowanej większości korzystają średnie i duże przedsiębiorstwa zważywszy na dość wysokie koszty związane z obsługą należności oraz wysokie kwoty wymaganych przychodów w skali roku. Ponadto większość banków i instytucji faktoringowych wymaga prowadzenia działalności gospodarczej minimum od 6-12 miesięcy. Wiąże się to z faktem, że staż rynkowy istotnie wpływa na relacje między dostawcami i kontrahentami, które z kolei mają kluczowe znaczenie dla faktora.
Rynek faktoringu w Polsce rozwija się w tempie dwucyfrowym
Aktualnie faktoring należy do najszybciej rozwijającej się branży usług finansowych. W 2014 roku banki i instytucje faktoringowe wykupiły prawie 5,5 mln wierzytelności na łączną kwotę ponad 114,4 mln zł, co oznacza 17,3% wzrost r/r. Z usług faktoringowych skorzystało niewiele ponad 6 300 osób. W porównaniu do krajów Europy Zachodniej faktoring w Polsce dopiero -raczkuje? biorąc chociażby pod uwagę udział faktoringu w generowaniu PKB. Przykładowo w Wielkiej Brytanii usługi faktoringowe mają kilkunastoprocentowy udział w generowaniu Produktu Krajowego Brutto, podczas gdy w Polsce udział ten wynosi zaledwie kilka procent.
