XXI wiek, podobnie jak i poprzednie jest czasem emigracji Polaków za granicę. Wiek XIX był naznaczony emigracją polityczną po obu nieudanych powstaniach: listopadowym i styczniowym, zaś druga połowa wieku XX to emigracja polityczno – ekonomiczna, z nastawieniem na ekonomiczną w latach 80 i 90. Czasami okres ten bywa nazywany -drenażem mózgów? ze względu na wyjazd najlepiej wykształconych Polaków do Europy Zachodniej, gdzie pierwotnie to polskie państwo łożyło na ich kształcenie. Wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku oraz stopniowe otwarcie rynków pracy w krajach tak zwanej -Starej Unii? spowodowało znaczny wzrost liczby wyjazdów za granicę z przyczyn zarobkowych. Zasadne jest przeanalizować, jak wpłynęło to na polskie społeczeństwo, zachodzące w nim zmiany gospodarcze.
Czym jest emigracja i jakie są jej przyczyny?
Na początku warto wskazać, czym jest emigracja. Definicji jest wiele, zasadne jest jednak przyjąć tę najpowszechniejszą, która podnosi, że emigracja to wyjazd ludności, której celem jest zmiana swojego miejsca pobytu okresowo lub stale. Do głównych powodów migracji zalicza się:
- Powody ekonomiczne (wyjazdy zarobkowe, z nadzieją uzyskania lepszego zarobku za granicą);
- Powody polityczne (wyjazdy zagraniczne, cele ucieczki przed prześladowaniami ze strony opozycji w kraju);
- Powody religijne (wyjazdy będące konsekwencją dyskryminowania, czy wręcz prześladowania w kraju wyznawców określonej religii);
- Powody kulturowe (wyjazdy będą konsekwencją dyskryminowania danych osób z uwagi na ich odmienność kulturową, praktyki kulturowe, tradycję, czy też wyjazdy zagraniczne uwarunkowane chęcią poznania innej kultury).
Emigracja Polaków – czy rzeczywiście tak wiele osób wyjechało po 2004 roku?
Zdecydowanie tak. W samym roku 2004, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej liczba emigrantów wynosiła szacunkowo około jednego mln osób. Już w roku 2006 liczba ta wzrosła, a szacuje się, że na emigracji przebywało wtedy 1,9 mln osób. Na koniec 2015 roku według statystyk aż 2 mln 379 tysięcy naszych rodaków żyło na emigracji.
Analizując powody wyjazdów emigracyjnych Polaków po 2004 roku, należy wskazać, że głównie decydowali się na nie z uwagi na aspekty typowo materialne. Polacy głównie od 2004 roku począwszy udają się do:
- Wielkiej Brytanii;
- Niemiec;
- Holandii;
- Irlandii;
- Włoch;
- Norwegii.
Emigranci podnoszą także (jako jeden z powodów swojego wyjazdu) to, że kraje, do których udają się, gwarantują im jako stałym pracownikom większe bezpieczeństwo socjalne, lepszy zakres opieki medycznej, czy świadczeń wypadkowych, zdrowotnych, emerytalnych niż Polska.
Co więcej, na emigrację udają się nie tylko ludzie ze stosunkowo niskim poziomem wykształcenia, rzemieślnicy, ale i inżynierowie, jak i wysoko wykształceni specjaliści, jak np. architekci, programiści, inżynierowie biomedyczni, ekonomiści. Osoby te szczególne decydują się na wyjazdy do niemieckich firm. Analizując statystyki migracyjne, należy zauważyć, że ponad połowa emigrantów to głównie mężczyźni. Nieco mniej emigruje od 2004 roku kobiet, co wynika z tego, że są między innymi bardziej związane obowiązkami domowymi, jak wychowanie dzieci, opieka nad rodzicami w podeszłym wieku, czy codzienne prowadzenie domu. W ujęciu geograficznym, od 2004 roku na emigrację udało się najwięcej mieszkańców województwa opolskiego (10% ludności), podlaskiego (9% ludności), jak i województwa podkarpackiego (8,5% ludności).
Jak bardzo emigracja nas zmieniła?
Emigracja ma pozytywne jak i negatywne konsekwencje. Wśród pierwszych wymienia się to, że jest szansą na szybsze i w większym zakresie zarobienie pieniędzy, nadto stanowi też źródło nowych, lepszych, cenniejszych doświadczeń, czy okazję do nawiązania kontaktów. Do negatywnych jej skutków należy zaliczyć to, że bezpośrednio wpłynęła na sytuacje na polskim rynku pracy (spory odsetek migrantów to ludzie bardzo młodzi). Spada w Polsce także dzietność, bowiem wielu emigrantów to właśnie za granicą decyduje się na założenie rodziny, wychowanie tam swojego potomstwa (korzystniejsze warunki socjalne). Obserwowany jest coraz intensywniejszy wreszcie proces starzenia się polskiego społeczeństwa, jak i szerzące się niestety zjawisko szarej strefy. Wielu Polaków niestety pracuje za granicą, czerpie wysokie dochody, jednakże nie odprowadza odpowiednich podatków dochodowych. Z roku na rok Polacy z zagranicy decydują się też na przesłanie i ulokowanie w kraju ojczystym coraz to mniejszych środków pieniężnych.
?Eurosieroctwo? i -Eurostarcy? jako nowe skutki emigracji zagranicznych Polaków
Emigracja zagraniczna Polaków doprowadziła również do wykształcenia nowych zjawisk, tj. zjawiska -Eurosierot? oraz -Eurostarców?. -Eurosieroty? to dzieci pozostawione w Polsce zwykle pod opieką bliskich (dziadkowie, wujostwo, starsze rodzeństwo), których to Rodzice zdecydowali się na pracę zarobkową za granicą. Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne, bowiem implikuje całkowite zatarcie więzi rodzinnych, brak oparcia dziecka w rodzicach, czy utrzymania z nimi na odpowiednim poziomie codziennego kontaktu. Takie dzieci mają też problemy z edukacją, czy w kontaktach z rówieśnikami, są zdemotywowane do nauki, czy dodatkowych aktywności. O tym jak bardzo staje się -eurosieroctwo? dotkliwym zjawiskiem świadczą statystyki. Niestety aż 20% dzieci polskich emigrantów doświadcza tego, że oboje rodzice przebywają na zagranicznym wyjeździe zarobkowym. Kolejne negatywne, a stosunkowo nowe zjawisko to: -eurostarcy?. Jest to określenie ludzi w podeszłym wieku, często schorowanych, wymagających codziennej opieki, którzy są zmuszeni do tego, aby z uwagi na wyjazdy najbliższych spędzić starość w domach spokojnej starości. Skala tego zjawiska również jest coraz dynamiczniejsza. Dla wielu ludzi starszych to zupełnie nowa rzeczywistość, nigdy wcześniej nie przewidywali takiego scenariusza. Z uwagi na to, wielu ludzi starszych popada w depresje, czy godzi się na egzystowanie w domach spokojnej opieki, ale znosi to pod względem psychicznym bardzo ciężko (tęsknota za domem rodzinnym, bliskimi, skrępowanie korzystaniem z opieki, wsparcia obcych ludzi (personelu), ukryty żal, dlaczego najbliżsi skazali ich na taki los).
Kończąc, należy zauważyć, że zjawisko emigracji zarobkowej Polaków nasiliło się szczególne po 2004 roku. Z wielu powodów, nowe europejskie rynki pracy otwarły się na Polaków, a dla nich wyjazd zarobkowy stał się okazją na stosunkowo szybką poprawę własnego stanu materialnego. Emigracja ma jednak i obserwowalne negatywne skutki nie tylko dla polskiej gospodarki, rynku pracy, ale i sytuacji polskich rodzin. Prowadzi do zacierania więzi rodzinnych w rodzinach żyjących w rozłące, jak i jej konsekwencją jest eurosieroctwo czy eurostarość.
