Krytykowana przez tak wiele osób ustawa została w końcu, po trzech tygodniach debat, podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę. Nowa ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego została zaproponowana przez ustawodawcę 5 sierpnia, a 27 sierpnia otrzymała podpis prezydencki. Wejdzie w życie na początku 2016 roku. Co zmienia w życiu rolników?
Koniec okresu przejściowego
Najogólniej rzecz biorąc ustawa definiuje zasady reglamentacji obrotu nieruchomościami rolnymi oraz podziału gospodarstw rolnych. Mówi również o podmiotach, którym przysługuje prawo pierwokupu oraz tzw. prawo do wykupu nieruchomości rolnych. Nadrzędnym celem wprowadzenia nowej ustawy było przeciwdziałanie wykupowi polskiej ziemi przez cudzoziemców. 1 maja 2016 r. kończy się bowiem okres przejściowy, wynegocjowany przed wchodzeniem Polski do UE. Od maja, zgodnie z europejskim prawem, cudzoziemcy będą mogli bez przeszkód nabyć polską ziemię, bez potrzeby ubiegania się o jej zakup.
Ustawa przewiduje współpracę między Agencją Nieruchomości Rolnych (ANR) z samorządami rolnymi w celu większej niż dotychczas kontroli w zakresie gospodarki ziemią.
Ustawodawca wziął również na warsztat ograniczenie tworzenia gospodarstw wielkoobszarowych. Nabywana nieruchomość wraz z obszarami dzierżawionymi nie będzie mogła przekraczać 300 ha. Nowe przepisy mają przeciwdziałać rozdrabnianiu gospodarstw rolnych. W tym wypadku dotyczyć to będzie nie tylko sprzedaży, ale również zamiany oraz darowizny, której możliwości zostaną ograniczone.
Poprawki Senatu
Prace nad właściwym projektem tej ustawy trwały długo. Choć początkowo zakładano, że będzie to projekt rządowy, został przejęty przez posłów PSL. Do ustawy wiele poprawek wprowadził Senat. Dodano przepis wprowadzający prawo pierwokupu dla byłych właścicieli nieruchomości oraz ich spadkobierców. Inna poprawka miała skreślić przepis zobowiązujący osobę, która zakupi grunty od Agencji Nieruchomości Rolnych, do nieprzenoszenia własności przez 10 lat oraz do prowadzenia działalności rolniczej. Jednak Sejm ostatecznie odrzucił większość z tych poprawek, powołując się na liczne protesty m.in. -Solidarności
Najistotniejsze zmiany
- Zmiany zasad pierwokupu – wprowadzenie nowego, poza dzierżawcą, podmiotu uprawnionego do zakupu nieruchomości przy skorzystaniu z prawa pierwokupu, którym jest rolnik indywidualny, będącej właścicielem nieruchomości graniczącej ze sprzedawaną;
- Reglamentacja obrotu nieruchomościami rolnymi – wprowadzenie zasad reglamentacji, jeśli na skutek przeniesienia własności do gruntu albo jej części miałby nastąpić istotny podział gospodarstwa rolnego;
- W przypadku sprzedaży na zasadzie pierwokupu nastąpi zmniejszenie normy obszarowej gruntu z 5 do 1 ha
- Zakaz nabywania gruntów przez cudzoziemców i obywateli polskich dla osób i firm posiadających grunty ponad 300 ha.
- Zakaz obrotu ziemią zakupioną przez zasoby państwa przez 10 lat od daty nabycia, pod rygorem wysokich kar pieniężnych
